| سفیر خوزستان نقل ازندا رستگار- با گذشت نزدیک به سه دهه از پایان جنگ، هنوز تعداد زیادی از جانبازان اعصاب و روان با مراجعه مکرر به مراکز درمانی به دنبال بازیابی سلامت از دست رفته خود هستند. گذشت زمان، افزایش سن بیماران و فقدان درمان جامع موجب تشدید علائم و مشکلات آن ها شده است. مطالعات انجام شده برای بررسی اثرات دراز مدت جنگ بر وضعیت روانی – اجتماعی جانبازان اعصاب و روان، حاکی از آن است که گذشت زمان، به نفع بهبودی بیمار نیست، بلکه با افزایش سن، علائم بیماری و اختلالات همراه افزایش می یابد ( ابهری و احمدی، ۱۳۷۹). خاقانی و سیرتی (۱۳۸۳) نشان دادند که ۲/۷۲ درصد از جانبازان اعصاب و روان ایران علائمی از اختلال استرس پس از سانحه دارند (به نقل از احمدی و نجاتی، ۱۳۸۸). در مطالعه ای که توسط ایزدی (۱۳۷۲) در بیمارستان روزبه تهران با ۳۸ بیمار PTSD مزمن ناشی از جنگ انجام شد، ۶/۷۳ درصد از بیماران از ترس به خواب رفتن و کابوس های شبانه شاکی بودند و خزایی و همکاران (۱۳۸۵) مطالعه ای در بیمارستان فارابی کرمانشاه بر روی ۸۰ نفر از بیماران PTSD مزمن ناشی از جنگ انجام دادند، ۳/۳۱ درصد از بیماران از کابوس های شبانه رنج می بردند. در یک مطالعه وسیع در مورد بیماران اختلال استرس پس از ضربه ناشی از جنگ مشاهده شد که ۴۹ درصد بیماران در مدت ۶ ماه علائم آن ها از بین رفت و ۳۳ درصد از بیماران علائم اختلال را ۳۶ ماه بعد از ضربه نیز نشان داند. در بین اسرای جنگی دارای اختلال استرس پس از ضربه در یک بررسی پس از ۴۰ سال مشاهده گردید ۲۹ درصد این بیماران کاملا بهبود یافته بودند، ۳۹ درصد هنوز علائم خفیفی را گزارش می کردند، ۲۴ درصد علائم متوسط و ۸ درصد این بیماران گزارش نمودند که بهتر نشده یا بدتر شده اند (کلازنیک و همکاران، ۱۹۸۶).
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یکی از اختلالات اضطرابی منحصر به فرد، پیچیده و مزمن است که علائم آن شامل سه بعد تجربه مجدد خاطرات مربوط به آسیب که به دنبال مواجهه فرد به صورت ترس و درماندگی به این تجربه پاسخ می دهد، اجتناب از موقعیت های یاد آور آسیب و کرختی هیجانی که در واقع فرد حادثه را دائماً در ذهن خود مجسم می کند و در عین حال می خواهد از یادآوری آن اجتناب کند و برانگیختگی بیش از حد مانند تحریک پذیری، کاهش تمرکز و واکنش های اغراق آمیز می باشد (دابی و همکاران، ۲۰۰۲). این اختلال معمولا با سایر اختلالات از قبیل اختلالات اضطرابی دیگر، اختلالات خلقی، افسردگی و سوء مصرف مواد همراه می شود (پاناگویتی و همکاران، ۲۰۰۹؛ تریکی و همکاران، ۲۰۱۲). اختلال استرس پس از ضربه مزمن غالبا در افرادی که مورد حمله جسمانی قرار گرفته و یا در نبرد مجروح شده اند و همچنین در افرادی که شاهد آسیب و کشته شدن بوده اند دیده شده است (دیویدسون، ۱۹۹۱). این نشانه ها تأثیر بسزایی بر کیفیت زندگی افراد دارد و عملکرد شغلی، اجتماعی و تحصیلی را تحت تأثیر قرار می دهد (چسگرس و همکاران، ۲۰۱۱؛ پاناگویتی و همکاران، ۲۰۰۹). با توجه به اطلاعاتی که هم اکنون راجع به مغز و قابلیت های مشاهده مغز در حال فعالیت وجود دارد، درمانگران در موقعیت های درمانی مختلف به طور فزاینده روی درمان های متمرکز بر مغز تأکید دارند. پیشرفت های اخیر دلالت بر شناخت نابهنجاری های کارکردی مغز در اختلالات اضطرابی از جمله اختلال PTSD را دارند ( براون و همکاران، ۱۹۹۸) در این میان نوروفیدبک روش درمانی جدیدی است که با گسترش تکنولوژی، جای خود را در عرصه مطالعات توانبخشی و علوم اعصاب باز کرده است (هاموند، ۲۰۱۱). ایده اصلی درمان این است که مغز با مشاهده نابهنجاری امواج خود، یاد می گیرد خود را اصلاح نماید. این امر در روند درمان و بر اساس اصول یادگیری صورت می گیرد (گونکلمن، جان استون، ۲۰۰۵). در نتیجه فرآیندهای ناهشیار و غیر ارادی (فعالیت امواج مغزی)، برای بیمار کاملاً محسوس می گردد (از طریق مشاهده در کامپیوتر) و بیمار با کمک درمانگر و ارائه محرک های دیداری – شنیداری قادر خواهد بود امواج نابهنجار را درستکاری کرده و در طی جلسات درمان آنها را به حالت بهنجار تبدیل کند، که نتیجه آن ارتقای عملکرد رفتاری و شناختی همایند در فرد می باشد (بسرا، ۲۰۰۶). همچنین آموزش نوروفیدبک می تواند در افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه نیز مؤثر باشد، زیرا این بیماران نیز نواقص و مشکلاتی را نشان می دهند. در ارتش آمریکا از نوروفیدبک برای درمان سربازان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه و کاهش حملات آن ها از این روش بهره می جویند (پینستون و کالکوسکی، ۱۹۹۱). مطالعات پیگیری تغییر بلند مدت در کارکرد مغز را در پی آموزش نوروفیدبک نشان می دهند. دارودرمانی در بلند مدت پرهزینه تر از آموزش نوروفیدبک است، ضمن آن که احتمال داشتن عوارض جانبی برای آموزش نوروفیدبک کمتر از دارو درمانی است (موناستراو همکاران، ۲۰۰۲). با توجه به موارد فوق الذکر یکی از مراکز جامع درمان و توانبخشی اعصاب و روان با ارائه خدمات تخصصی توسط تیم درمانی متخصص و مجرب جهت بهبود علائم جسمانی و روانشناختی جانبازان PTSD با روش نوروفیدبک اقدام می نماید. این روش که تا کنون طبق موارد مذکور در کشورهای امریکا برای سربازان جنگ ویتنام نیز استفاده شده و توانسته به بهبود شرایط ایشان و عوارض پس از جنگ کمک زیادی بکند، در ایران نیز دارد انجام می شود و در چندین جانباز اعصاب و روان نیز اثرات بسیار خوبی داشته است که هم اکنون نیز در حال درمان هستند. لازم است جانبازان، آزادگان و رزمندگان عزیز توجه نمایند که دوره درمانی بستری شدن به مدت یک ماه بوده و با داشتن کارت طلایی، برای عزیزان هزینه بستری رایگان می باشد. |